Σε αυτή τη σελίδα θα δούμε αρκετά από τα Ήθη και τα Έθιμα που υπήρχαν στην κοινότητα μας τα παλιά χρόνια. Αρκετά από αυτά εξακολουθούν να υπάρχουν και σήμερα.

Έθιμα των Χριστουγέννων

Από τις αρχές του Δεκέμβρη παρατηρείται μια μεγάλη δραστηριότητα στα νοικοκυριά της κοινότητας που αφορά τις προετοιμασίες για την μεγάλη γιορτή των Χριστουγέννων. Γενική καθαριότητα του σπιτιού, ξεσκόνισμα, γυάλισμα, τακτοποίηση επίπλων, ψήσιμο στους πλιθαρόκτιστους φούρνους των παξιμαδιών και ασπρόγιασμα των εσωτερικών και κάποτε των εξωτερικών τοίχων και περιτοιχισμάτων.

Ανήμερα των Χριστουγέννων ο κόσμος πηγαίνει στην εκκλησία. Μεταλαμβάνει των αχράντων μυστηρίων (πασκάζει, στην συνηθισμένη κυπριακή διάλεκτο) και ανταλλάσσουν ευχές και φιλιά. Ακολούθως όλοι πάνε στα σπίτια τους και όλη η οικογένεια κάθετε στο τραπέζι και τρώνε χοιρινό κρέας, μέσα σε ένα χαρούμενο ευχάριστο και γιορτινό οικογενειακό περιβάλλον.

Στα παλαιότερα χρόνια λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα έσφαζαν το χοίρο τον οποίο μεγάλωναν για αυτό το σκοπό και τον έβαζαν σε καζάνι με ζεστό νερό για να αφαιρέσουν τις τρίχες του. Με το κρέας του χοίρου κατασκεύαζαν λούντζες, χοιρομέρια και λουκάνικα. Το κεφάλι και τα πόδια τα έκαναν «Ζαλατίνα». Τα λουκάνικα τα κρέμαζαν ψιλά μέσα στην τζιμινιά (τζάκι) για να ψήνονται σιγά-σιγά. Τα υπόλοιπα τα μισόψηναν και τα φύλαγαν μέσα σε «κουμνιά» (πήλινα δοχεία) μαζί με το «λαρδί» (λίπος) για να διατηρούνται. Με αυτό το τρόπο είχαν απόθεμα φαγητού για αρκετό καιρό.

Έθιμα της Πρωτοχρονιάς

Την μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς, μετά το φαγητό, ο νοικοκύρης έκοβε την Βασιλόπιττα με το τυχερό νόμισμα. Όποιος έβρισκε στο κομμάτι του το νόμισμα θα ήταν ο τυχερός της νέας χρονιάς. Βάσει των παλαιών κυπριακών εθίμων όταν επέστρεφαν από την εκκλησία στο σπίτι τους έπρεπε να μπουν με το δεξί πόδι για να παν όλα δεξιά (καλά) στη νέα χρονιά.

Την Πρωτοχρονιά έπαιζαν επίσης διάφορα τυχερά παιχνίδια με τραπουλόχαρτα στα καφενεία του χωριού, καθώς και σε διάφορα σπίτια μέχρι το πρωί.

Φώτα

Την παραμονή των Φώτων οι νοικοκυρές έφτιαχναν ξεροτίανα (λουκουμάδες) για να φάνε μαζί με τις οικογένειες τους. Ακολούθως έριχναν και στα δώματα (στέγες των σπιτιών) να φάνε οι καλικάτζαροι και να φύγουν.
Μετά το τέλος της λειτουργίας ο Ιερέας του χωριού γύριζε σε όλα τα σπίτια και ράντιζε με Αγίασμα (Καλάντιζε) συνοδευόμενος από δύο παιδιά που κρατούσαν από ένα κουβά με Αγίασμα. Παλαιότερα οι κάτοικοι πρόσφεραν στον Παπά «Κιοφτέρκα» (παραδοσιακό έδεσμα) λουκάνικα και σταφίδες. Μέσα στους δύο κουβάδες με το Αγίασμα έβαζαν διάφορα νομίσματα τα οποία έπαιρναν οι δύο συνοδοί του παπά.

Σήκωσες

Οι σήκωσες αρχίζουν από την Κυριακή της Απόκρεως και συνεχίζονταν την επόμενη Κυριακή της Τυροφάγου. Την Κυριακή της Τυροφάγου αρκετά άτομα μασκαρεύονταν και γύριζαν σε συγγενικά και φιλικά σπίτια. Το τραπέζωμα γινόταν σε 4-5 σπίτια του χωριού όπου μαζεύονταν όλοι οι συγγενείς και φίλοι για να διασκεδάσουν.
Την Δευτέρα της Καθαράς οι κάτοικοι έβγαιναν στα χωράφια τους για να κόψουν την «μούττη της Σαρακοστής» τρώγοντας νηστίσιμα φαγητά.

Έθιμα της Λαμπρής

Τις μέρες πριν την Λαμπρή οι νοικοκυρές στο χωριό θα κάνουν τον γενικό καθαρισμό του σπιτιού. Την Μεγάλη Πέμπτη βάφουν τα κόκκινα αυγά τα οποία θα τσουγκρίσουν μετά την Ανάσταση. Την Μεγάλη Παρασκευή θα ετοιμάσουν τα παξιμάδια και τους Άρτους τους, καθώς επίσης και τις περίφημες «φλαούνες». Για την κατασκευή των Φλαούνων μπορείτε να βρείτε στην σελίδα με τα παραδοσιακά.

Κυριακή των Βαΐων: Την ημέρα αυτή οι νοικοκυρές παίρνουν κλωνάρια ελιάς στην εκκλησία, για να μείνουν εκεί μέχρι την ήμερα της Πεντηκοστής, οπότε η ελιά αγιάζεται και θα την πάρουν στο σπίτι τους για το κάπνισμα. Το κάπνισμα πιστεύεται ότι διώχνει κάθε κακό και ζηλοφθονία από την οικογένεια.

Την Μεγάλη Πέμπτη οι εικόνες του εικονοστασίου καλύπτονται με μαύρα ρούχα σε ένδειξη πένθους. Το ίδιο βράδυ στήνουν μέσα στην εκκλησία πάνω σ' ένα τραπέζι ομοίωμα σταυρού με το Χριστό πάνω ενώ στα δεξιά και αριστερά βάζουν ομοίωμα του αποστόλου Ιωάννη και της μητέρας του Χριστού.

Όλοι οι χωριανοί πάνε στην εκκλησία και προσκυνούν τον τίμιο σταυρό και ακούν τα 12 ευαγγέλια, για τα πάθη, τη σταύρωση και το θάνατο του Χριστού.

Την Μεγάλη Παρασκευή το πρωί γίνεται ο στολισμός του Επιταφίου. Κοπέλες και νέοι ψάλλουν τον επιτάφιο θρήνο ενώ τρεις κοπέλες ντυμένες μυροφόρες ραίνουν το Χριστό με μύρα, αρώματα και άνθη. Το βράδυ γίνεται η περιφορά του επιταφίου στους κεντρικούς δρόμου του χωριού.

Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί κατά την διάρκεια της λειτουργίας και τη στιγμή που ο ιερέας θα πει το «Ανάστα ο Θεός» οι πιστοί θα κτυπήσουν τους σκάμνους και τα μαύρα ρούχα που καλύπτουν τις εικόνες θα πέσουν.

Γύρω στις έντεκα το βράδυ κτυπούν χαρμόσυνα οι καμπάνες για να καλέσουν όλους τους Χριστιανούς να πάνε στην πιο χαρούμενη λειτουργία της Χριστιανοσύνης. Πριν ξεκινήσει η λειτουργία έπρεπε πρώτα να μαζευτούν όλοι οι χωριανοί στην εκκλησία ή κάποιος συγγενής ή γείτονας να δικαιολογήσει την απουσία κάποιου.

Απ' έξω στο προαύλιο της εκκλησίας είναι αναμμένη η «Λαμπρατζιά». Τα μεσάνυχτα ο παπάς λεει το «Δεύτε λάβετε φως εκ του ανασπέρου φωτός» ενώ συγχρόνως βγαίνει από την εκκλησία μαζί με τους ψάλτες για την λιτανεία. Όλος ο κόσμος ανάβει τα κεριά και τις λαμπάδες του από το Άγιο φως της Αναστάσεως και βγαίνουν όλοι έξω. Εκεί ο ιερέας θα πει τον Καλό Λόγο και όλοι μαζί ψάλλουν το Χριστός Ανέστη.

Μετά τη λειτουργία της αναστάσεως, επιστρέφουν όλοι στα σπίτια τους με τα κεριά τους αναμμένα με το Άγιο Φως, το οποίο θα διατηρήσουν για 40 μέρες. Στο σπίτι θα τσουγκρίζουν τα κόκκινα αυγά λέγοντας τις ευχές: «ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ», «ΑΛΗΘΩΣ ΑΝΕΣΤΗ». Τρώνε σούπα τραχανά ή αυγολέμονη, αυγά και φλαούνες.

Την Κυριακή θα ψήσουν το πατροπαράδοτο «Αρνί στη σούβλα» και θα διασκεδάσουν τη μεγάλη ημέρα της Λαμπρής όλοι μαζί. Το απόγευμα το Κοινοτικό Συμβούλιο διοργανώνει διάφορες εκδηλώσεις στην πλατεία του χωριού, που περιλαμβάνουν παραδοσιακά παιγνίδια. Οι εκδηλώσεις αυτές συνεχίζονται τη Δευτέρα και την Τρίτη του Πάσχα.

ΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΓΑΜΟΣ

Προξένια

Τα προξένια γίνονταν είτε με προξενητή είτε με ένα συγγενικό πρόσωπο, που μιλούσε στους γονείς της νύφης. Για να δεχτούν οι γονείς της κοπέλας λάμβαναν υπόψη αν ο νέος ήταν από καλή οικογένεια, αν είχε περιουσία και αν ήταν εργατικός. Αν ήταν από άλλο χωριό πήγαιναν οι ίδιοι στο χωριό του και ρωτούσαν τους χωριανούς και τους γείτονες. Τις περισσότερες φορές δε λάμβαναν υπόψη τη γνώμη της κοπέλας.

Λόγιασμα

Στο λόγιασμα καλούσαν πολύ στενούς συγγενείς, όπως τη νονά και το νονό της νύφης και του γαμπρού, τους θείους και τις θείες, τον παππού και τη γιαγιά, τα αδέλφια και από τις δυο πλευρές και τον ιερέα, που θα έκαμνε το προικοσύμφωνο το οποίο είχε νομική ισχύ. Στο προικοσύμφωνο έγραφαν τι θα έδιναν ως προίκα στα παιδιά τους. Μετά τη διαδικασία του λογιάσματος, ακολουθούσε φαγοπότι και τραγούδι.

Αρραβώνας

Στους αρραβώνες δεν καλούσαν όλους τους χωριανούς. Στον αρραβώνα αντάλλασσαν μαντίλια και δακτυλίδια. Το σπίτι το οποίο θα έμεναν οι νεόνυμφοι ήταν ευθύνη του πατέρα της νύμφης.

Οι προετοιμασίες για το γάμο

Η πρόσκληση για το γάμο γινόταν ένα μήνα πριν από τους γονείς των μελλονύμφων. Το κάλεσμα γινόταν με μαντήλια, ψωμιά και λαμπάδες. Δύο τρεις μέρες πριν το γάμο άρχιζε η διαδικασία κατασκευής του ρεσιού.

Την Πέμπτη το βράδυ μαζεύονται όλοι οι συγγενείς για να πλύνουν το σιτάρι, που θα χρησιμοποιήσουν για την κατασκευή του ρεσιού. Το Σάββατο το πρωί μαζεύονται πάλι όλοι οι χωριανοί για να κουπανήσουν το σιτάρι με τις «φαούτες» (για να σπάσει το σκληρό περίβλημα του σιταριού) για να ψηθεί πιο εύκολα το ρέσι. Απαραίτητη και για τις δύο αυτές εκδηλώσεις ήταν η συνοδεία βιολιού, λαούτου και παραδοσιακών τραγουδιών. Για την κατασκευή του ρεσιού μπορείτε να βρείτε παραπάνω πληροφορίες στη σελίδα με τα Παραδοσιακά.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ

Την Κυριακή το πρωί εγίνετο το ράψιμο του κρεβατιού. Η γιορταστική ατμόσφαιρα περιλάμβανε ορχήστρα από βιολί, λαγούτο, με χορούς, τραγούδια και τσαττίσματα. Το κρεβάτι του αντρογύνου εγεμίζετο με παρθένο μαλλί από πρόβατα και το έραβαν 5 ή 7 παντρεμένες και μονοστέφανες γυναίκες. Την ώρα που έραβαν το κρεβάτι έπαιζαν χαμηλά τα μουσικά όργανα και οι συγγενείς και οι φίλοι τραγουδούσαν δίστιχα ή τετράστιχα κατάλληλα για την περίπτωση. Επίσης οι συγγενείς του ανδρογύνου πλούμιζαν το κρεβάτι.

Στη συνέχεια οι κουμπάροι χόρευαν το χορό του κρεβατιού. Λίγο πριν ξεκινήσει ο χορός του κρεβατιού, ήταν έθιμο πάνω στο κρεβάτι να βάζουν μικρά παιδιά και να τα κυλούν. Αν έβαζαν αγόρι, πίστευαν ότι το αντρόγυνο θα έκανε πρώτα αγόρι. Αν κυλούσαν κορίτσι, θα έκαναν κορίτσι.

Στόλισμα της νύφης

Την Κυριακή του γάμου απόγευμα λίγο πριν να πάρουν το γαμπρό και τη νύφη στην εκκλησία για το μυστήριο, εγίνετο το στόλισμα της νύφης στο πατρικό της σπίτι. Φορούσε το νυφικό της, την στόλιζαν, έφτιαχναν τα μαλλιά της, την έζωνε και την κάπνιζε ο πατέρας και η μητέρα της και της έδιναν τις ευχές τους.

Τη νύφη στόλιζαν πάντα οι υποψήφιες κουμπάρες (κουμέρες). Όταν την στόλιζαν της τραγουδούσαν οι συγγενείς και οι φίλες της, υπό την συνοδεία βιολιού και λαγούτου.

Ξύρισμα του γαμπρού

Το ξύρισμα του γαμπρού γινόταν στο πατρικό του σπίτι και περιλάμβανε εκτός από το ξύρισμα, το ντύσιμο του γαμπρού στα γαμπρικά του ρούχα και τον καλλωπισμό του. Τον ξύριζε και τον κτένιζε ο παρπέρης υπό την συνοδεία βιολιού. Ο πρώτος κουμπάρος, του φορούσε το πουκάμισο και το σακκάκι και τραγουδούσε κι αυτός μαζί με τους συγγενείς και φίλους τα κατάλληλα δίστιχα ή τετράστιχα.

Το γαμπρό συνόδευαν οι γονείς και συγγενείς του, με τη συνοδεία βιολιού από το πατρικό του σπίτι μέχρι το προαύλιο της εκκλησίας. Ακολούθως ερχόταν η νύφη με τη δική της συνοδεία.

Μετά την τέλεση του γάμου, στο δρόμο για το νέο τους σπίτι, οι νεόνυμφοι ράντιζαν τον κόσμο με τη μερρέχα που είχε μέσα ροδόσταγμα. Αυτή η πράξη θεωρείτο σαν προσωπικό κάλεσμα στη διασκέδαση που θα ακολουθούσε.

Δευτέρα του γάμου

Τη Δευτέρα του γάμου το βράδυ εγίνετο τραπέζι στο σπίτι των νεονύμφων. Οι νεόνυμφοι κάθονταν σε ένα τραπέζι που είχε πάνω γλυκά του κουταλιού (καριδάκι, κεράσι). Οι καλεσμένοι περνούσαν χαιρετούσαν το νέο ανδρόγυνο, τους έδιδαν τα δώρα τους (συνήθως τους έδιδαν χρήματα) και έπαιρναν από ένα γλυκό. Ακολουθούσε μεγάλο φαγοπότι και χορός. Αργά το βράδυ το ανδρόγυνο χόρευε και οι συγγενείς πλούμιζαν το ζευγάρι κρεμάζοντας πάνω στα ρούχα τους χαρτονομίσματα.

Τρίτη του γάμου

Την Τρίτη του γάμου το απόγευμα οι συγγενείς γύριζαν το χωριό και μάζευαν κότες από τους χωριανούς, της κρέμμαζαν σε ένα κοντάρι και της έπαιρνα στο σπίτι των νεονύμφων, τις έσφαζαν, τις μαγείρευαν και μετά διασκέδαζαν.

Αντίγαμος

Την 1ην Κυριακή μετά τον γάμο οι νεόνυμφοι καλούσαν στο σπίτι τους όλους τους συγγενείς τους για φαγοπότι. Αυτό ήταν ο Αντίγαμος.